Justitie : 'Strafdossiers worden steeds meer digitaal ingekeken'

Sinds eind juni 2022 is het mogelijk om via Just-on-web digitaal toegang te krijgen tot je strafdossier.

Na een jaar maakt Justitie een eerste balans op: al 6.600 betrokken partijen bij een proces hebben hun dossier digitaal reeds ingekeken, bijvoorbeeld van thuis of op kantoor. Het duurt gemiddeld anderhalve dag om toegang te krijgen, want de griffiemedewerkers moeten eerst controleren of iemand wel toegang mag hebben.

Een stevige vooruitgang aangezien het voorheen al snel twee weken duurde alvorens men tegen betaling een kopie ter inzage kon ontvangen.

Nieuw is bovendien dat burgers en advocaten hun dossier niet enkel digitaal kunnen inkijken, maar ook bewaren en afdrukken. Ze hoeven dus niet langer naar de griffie indien ze een afgedrukte versie willen.

In een niet zo ver verleden waren betrokkenen bij een strafproces gebonden aan openingsuren van de griffies van de rechtbanken om hun strafdossier te kunnen inkijken. Slachtoffers moesten hun dossier, soms over traumatische feiten, inkijken in een grote publieke ruimte met veel andere aanwezigen.

Het spreekt voor zich dat dit een weinig slachtoffervriendelijke omgeving is. Een advocaat had de keuze. Die kon op de griffie een kopie bestellen van het dossier of zelf foto’s nemen met zijn smartphone van het dossier bij de griffie. Dat was allesbehalve efficiënt en bovendien kafkaiaans te noemen.

Maar steeds meer diensten van Justitie worden gedigitaliseerd, wat voor veel meer toegankelijkheid zorgt voor zowel de burger als de advocatuur.

Zo werden een jaar geleden de eerste stappen binnen het digitaal strafdossier gezet. Voor bepaalde strafzaken zoals van seksueel geweld, intrafamiliaal geweld en moord werd het mogelijk om ze digitaal, via Just-on-web, in te kijken.

Aanmelden kan met een digitale identificatiesleutel zoals eID of Itsme.

Deze dienstverlening kwam voor veel slachtoffers en advocaten als geroepen. Begin 2023 werd deze dienstverlening uitgebreid naar meer soorten strafdossiers. Slachtoffers die dit willen kunnen ook beroep doen op de bijstand van slachtofferonthaal wanneer ze hun dossier inzien.

Reeds duizenden inzages

Sinds de invoering van het digitaal dossier in juni 2022 werden al 13.450 aanvragen gedaan om een dossier in te zien. Eenmaal iemand toegang vraagt tot zijn of haar strafdossier, duurt het gemiddeld anderhalve dag om deze persoon toegang te geven. De toegang wordt niet automatisch verleend.

De griffie moet steeds nagaan indien de partij wel toegang mag hebben. Zo zijn er 40% van de aanvragen geweigerd. Op vandaag zijn 6.605 dossiers ingezien door 6.565 partijen. 72% van de inzages gebeurde door advocaten en 25% door burgers.

Een vaak gehoorde opmerking van advocaten was dat ze het dossier wel digitaal konden inzien maar dat ze geen kopie konden nemen, het bewaren op hun PC of het af te drukken. Justitie komt hier nu aan tegemoet. Er is immers een knop toegevoegd waarmee de dossiers bewaard en afgedrukt kunnen worden.

Dit betekent opnieuw een stevige vooruitgang, wetende dat de kostprijs van een kopie duur kon uitvallen bij zeer lijvige dossiers, tot maximaal 1.450 euro. Waar het vroeger al snel twee weken duurde om een kopie ter inzage te kunnen ophalen, kan men het dossier nu al binnen anderhalve dag na aanvraag inkijken.

Wanneer is een dossier ter inzage?

De dossiers die kunnen worden ingekeken, zijn in de eerste plaats gerechtelijke onderzoeken waar dus een onderzoeksrechter in tussenkomt en waar er een recht is op een kopiename van het dossier.

Die zijn online ter beschikking nadat het gerechtelijk onderzoek is afgesloten, specifiek op het moment waarop de zaak klaar is voor de zogenoemde ‘regeling rechtspleging’ op het niveau van de raadkamer. Daar wordt geoordeeld of het dossier al dan niet doorverwezen wordt naar de rechtbank. Vanaf dat moment kunnen de betrokkenen zich voorbereiden op het proces.

De digitale inzage is daarnaast ook mogelijk in gedagvaarde dossiers rond seksueel geweld, intrafamiliaal geweld, moord en doodslag. De rechtbanken zullen op dat moment telkens het dossier digitaal beschikbaar maken.

Een verdere opbouw van het digitaal dossier

Bedoeling is om tot een compleet, volwaardig digitaal dossier te komen dat van meet af aan digitaal wordt opgesteld. Op dit moment moet er immers nog veel gescand worden.

Zowel voor de burgers en advocaten als de interne medewerkers van Justitie zou dit dossier veel voordelen met zich meebrengen. In de zomer van 2023 zullen ook de eerste correctionele processen-verbaal afkomstig van de politie digitaal worden doorgestuurd naar Justitie. Ook dit komt er dankzij een digitalisering van de diensten.

Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Met het digitaal strafdossier heeft Justitie een grote stap gezet in haar digitale transformatie. Burgers en advocaten kunnen op elk moment van de dag toegang krijgen tot hun dossier en hoeven zich niet meer nodeloos te verplaatsen naar de griffie. Met al meer dan 6.600 digitale inzages sinds de lancering op Just-on-web toont Justitie zich veel toegankelijker en dit zal alleen maar toenemen. Het einddoel is dat we geen papier meer gebruiken bij Justitie en enkel nog digitaal werken. Hier zijn onze diensten dag en nacht mee bezig. ”

Maarten Vandermeersch, advocaat: “Dit is een hele stap vooruit. Door de digitale toegang tot strafdossiers besparen we ons al heel veel rijtijd. Maar dikkere dossiers lezen zonder digitale of papieren kopie waarop je kan noteren of markeren is niet evident. Daar was de keuze: toch wachten op een papieren kopie van de griffie of met een gsm scans nemen van een computerscherm en dan zelf afprinten. De print/save knop zal veel scanwerk en onooglijke of zelfs onleesbare kopieën uitsparen.”